یاشاسین رررر...
دوکتور جئری
جومهور باشقانی سئچیمینه بیر گون قالمیش، قلئیچی مورتوض ترس آوا کندینین مئیدانیندا آیاقلارینی یئره تاپدایاراق شوعار وئریردی:
- یاشاسین ررر... یاشاسین ررر...
ماراقلانان کندلیلر باشینا ییغیشدیلار:
- مورتوض نییه به دیلین چئینهییرسن؟ یاشاسین کیم؟ روحانی یا رئیسی؟!!
قلئیچی مورتوض تؤوشویه- تؤوشویه :
- هله بیلمیرم، صاباح یوخ بیریسی گون بللی اولار!!- دئدی.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بیزیم شورالار
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوضون ایشی شورایا دوشموشدو. ایچری گیرنده شورالارین یاخالاشیب یامانلاشدیقلارینی گؤردو. آرالیق ائتمگی باجارمایینجا ائشیگه قاچیب، " وطنداشلار اؤزوزو یئتیرین شورالار بیربیرلرینی اؤلدوردولر!" دئیه قیشقیر-باغیر سالماغا باشلادی. قضادان نئچه ایل بوندان قاباق، قارانلیق بیر گئجهده یورغانینی اوغورلادان موللا نصرالدین، سوراق توتا-توتا اورایا یئتیشمیشدی.
- اشی..نه هارای-کوی سالیبسان؟!- دئیه موللا سوروشدو.
قلئیچی مورتوض تؤوشویه- تؤوشویه دئدی:
- یاردیم ائدین؛ شورالار بیربیرلرینی اؤلدورورلر...
موللا قاشلارینی چاتدی:
- شورالار، خالقین حق- حوقوقو اوستونده دالاشیرلار؟
قلئیچی مورتوض باشی ایله "هه" دئدی.
- بئله ایسه قورخما؛ بیر دقیقه چکمز باریشارلار!
قئلیچی مورتوض، موللانین سؤزلرینه اینانماییب ایچرییه قاییتدی:
شورالار دئییب، گولوب، موز یئییردیلر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
شورالار اولماسایدی بیز نئیلهیهجک ایدیک؟!
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوضون اینگی یئددی-سککیز گون ایدی آلیزلاییب آغزینی اوتا-سویا وورموردو. دونن دوکتور جئری ایگنهلری ووروب ائشیگه چیخدیغیندا اینک انگینی یئره قویوب خیریلداماغا باشلادی. ال-آیاغینی ایتیرن قلئیچی مورتوض کوچهیه قاچاراق، "ائی موسلمانلار دادیما یئتیشین؛ اینگیم الدن گئتدی" دئیه چیغیر-باغیر سالماغا باشلادی. شانسدان بو چاغدا ترس آوانین شورالاری هفتهلیک اوتوروملارینی بیتیریب کوچهده ایکی-ایکی قونوشا-قونوشا گلیردیلر. قلئیچی مورتوضون هارایینا شورالار حیطه دولوشدولار. شورانین باشقانی قوللارینی چیرمالایاراق سسلندی:
- هانی پیچاق ؟!
قلئیچی مورتوض تیترهک سس ایله زاریلدادی:
- پیچاق دامدادیر. سیراغا گون دامدا قارپیز یئییردیک قالیب اوردا..
شورانین باشقانی تلهسیک اینگین قویروغوندان یاپیشراق امکداشلارینا های باسدی:
- یاللاه دئیین اینگی پیللهلردن چیخارداق داما!
بیر ساعاتدان ناوداندان قیزیل قان شورلایاندا قلئیچی مورتوض اللرینی گؤیه قالدیریب دئدی:
- آللاه وئردیگین نئعمتلره چوخ شوکور. شورالار اولماسایدی بیز نئیلهیهجک ایدیک؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
هامییا ایش وار!
دوکتور جئری
دونن کوچه ده قلئیچی مورتوض ایله بورون-بورونا گلدیم. سککیز- دوققوز آی ایدی ایشسیز گزیر، ائوینی باققالدان-چاققالدان نیسیه آلماقلا گئچیندیریردی.
- خوش گؤردوک مورتوض بگ نئجهسن؟ ایش تاپدین؟!- دئیه سوروشدوم.
الیمی ایستی- ایستی سیخدی:
- ساغ اول دوکتور!.. هه؛ ایش تاپمیشام!..
اورکدن سئویندیم:
- مورتوض بگ سنه دئمهدیم؛ بیرآز دؤزسهز شیخ حسن آغا "برجام" دان سونرا بوتون ایشسیزلره ایش فورصتی یاراداجاقدیر؟!
باشینی آشاغی سالیب اوتانجیندان دینمهدی!
- هله دئ گؤروم نه ایش گؤرورسن؟
فیسیلدادی:
- ائو اثاثی ساتیرام...
- بازارین نئجهدیر؟..یاخشی قازانیرسان؟..
- یوخ! یاری-یاری زییان ائلهییرم!!
شاشیردیم:
- نئجه زییان ائلهییرسن؟!!.. ائشیتدیگیمه گؤره ائو اثاثی ساتانلار یاری- یاری قازانیرلار سن نییه...
سؤزومو کسدی:
- آخی من ائویمین اثاثلارینی ساتیرام...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
پیشیک یئمهمیشم
دوکتور جئری
شیخ آغا جوما آخشامی قلئیچی مورتوضگیله قوناق گئتمیشدی. اؤپوش- گؤروشدن سونرا قلئیچیمورتوض، ددهلیگینین سارالمیش اوزونه سای سالدی:
- قوربانین اولوم دده! رنگین-روفون نییه قاچیب؟!.. خسته-مسته دئییلسن؟!...
شیخ آغا الینی اورگینین اوستونه باسدی:
- اورگیم آغرییر!
قلئیچی مورتوض نیگران اولدو:
- زنگ وورادین، گلردیم آپاراردیم دوکتورا!!
- گئتدیم.. سحر دوکتور جئرینین مطبینده ایدیم..
- یاخشی!.. نه دئدی؟..
- دئدی: اورگیمین دامارلاری دارالیب...
- داوا-درمان نه یازدی؟
شیخ آغا باشینی آشاغی سالدی:
- دوزونو ایستهسن بو گون چوخراق داوا-درمانا گؤره بورا گلمیشم!..دوکتور دئدی، اورگیمین دامارلارینی آچماق اوچون گرهک ویسکی ایچم. اؤزون بیلیرسن من آبیرلی-ناموسلی بیریسییم، من کیمه دئییم منه ویسکی تاپسین...
قلئیچی مورتوض ددهلیگینین سؤزونو کسهرک:
- دده بهیم من اؤلموشم؟!..- دئییب، تئز جیب تئلفونونو چیخاردیب خالاسی اری کئفلی ایسکندر زنگ ووراراق احوالاتی اولدوغو کیمی آنلاتدی.
یاریم ساعات سونرا کئفلی ایسکندر بیر قاب عاراق، اوچ-دؤرد پورس کاباب ایله قلئیچی مورتوض گیلده حاضیر ایدی.
شیخ آغا عاراغی گؤزدن گئچیره-گئچیره دیللندی:
- دوکتور منه دئییب ویسکی ایچیم بو کی آچیق عاراقدیر؟!!
کئفلی ایسکندر گوله-گوله:
- آغا! ویسکی اولمایان یئرده آچیق عاراق، ویسکی ثاوابی وئرر..-دئدی.
قلئیچی مورتوض سوفرهنی آچینجا شیخ آغا ایله کئفلی ایسکندر ییئیب ایچمگه باشلادیلار. کئفلی ایسکندر آرا وئرمهدن بارداقلاری آرد-آردا دولدورودو. بیردن شیخ آغانین حالی یامان قاریشدی. الینی آغزینا باسیب ائشیگه قاچدی. آردیجا کئفلی ایسکندر ایله قلئیچی مورتوض دا ائشیگه قاچدیلار. شیخ آغا کردینین قیراغیندا اوتوروب قوسوردو. قئلیچی مورتوض اگری- اگری کئفلی ایسکندره باخدی:
- سنه کیم دئدی، آچیق عاراق گتیرهسن؟!.. بهیم بیلمیرسن بونا هرنه پوخدان قاریشدیریرلار؟!..
شیخ آغانین هوشو باشیندان چیخدی.
- ایندی من نئیلهییم؟!
قلئیچی مورتوض باش-گؤزونه تاپداماقدا ایکن، پیشیکلری-مخمر- گلیب آغانین قوسونتولاردان ییئیب-یئییب اؤلدو.
قئلیچی مورتوضون دردی بیر ایدی اولدو ایکی:
- ائی وای ددهم ائی وای.. ائی وای پیشیگیم ائی وای!!...
کئفلی ایسکندر آفتافا ایله شیخ آغانین اوزونه سو سپیردی. هاندان-گئجدن شیخ آغا آییلدی:
- اوغلوم مورتوض بونلار نمنهدیر؟
قلئیچی مورتوض زایلدادی:
- دده حالیز خاراب اولوب یئدیکلریزی قایتاردیز.
شیخ آغا ساییقلایا-ساییقلایا قایتاردیقلارینی سایماغا باشلادی:
- اوغلوم دوزدور؛ من کاباب یئمیشم، خییار یئمیشم، بامادور یئمیشم، دکل یئمیشم، پول یئمیشم، یئر یئمیشم...
سونرا پیشک اؤلوسونو گؤسترهرک آرتیردی:
- آنجاق نه قدر فیکر ائلهییرم یادیما گلمیر نه زامان پیشیک یئمیشم؟!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بیزیمکی، سیزینکی
دوکتور جئری
اؤلکهده قؤوملر آراسیندا میللی باریشی، دایانیشمانی گوجلندیرمک اوچون شیخ حسن جومهو باشقانلیغی اوتوراجاغیندا اوتوروب-اوتورالی آنایاسانین آسیلی قالمیش اون بئشینجی، ییرمینجی ماددهلرینی یورولوگه گتیرمکدن اؤترو شیخ علینی اؤزونه اؤزل دانیشمان سئچدی. دانیشمان ایلک آددیمدا بوتون قؤوملرین تمثیلچیلرینی حوضورونا قبول ائدهرک فیکر آلیش-وئریشینه باشلادی. تمثیلچیلر منصوب اولدوقلاری قؤوملرین چتینلیکلریندن دانیشاراق دانیشماندان چؤزوم یولو ایستهدیلر.
باشدا بلوچ خالقینین تمثیلچیسی موللا عؤمر سؤزه باشلادی:
- شیخ آغا!.. بیزیم شهرلرده ایش یوخدور.. گنجلریمیز ایشسیزدیرلر بیز نئیلهملیییک؟
شیخ علی گولومسهدی:
- نئیلهیهجکسیز، گلین بیزیم شهرلرده ایشلهیین!
تورکمن قؤومونون تمثیلچیسی محمد قوجق آیاغا قالخدی:
- شیخ!! بیز اوشاقلاریمیزا، محمد قیلیچ، قاریاغدی، محمد آراز، آی جامال، گول ایستهرم، کیمی قوشا آد قویوروق ایندیسه سیجللی ایدارهسی بونا قاداغا قویوب بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ساققالینی تومارلادی:
- سیجللی ایدارهسی قویمورسا قوشا آد قویاسیز، بیزیم آدلاری قویون..چوخدا گؤزلدیرلر؛ کوروش، داریوش، ماردوش...
بختیاری قؤومونون تمثیلچیسی کاک موراد گیلئیلندی:
- تئلئویزیوندا بیزیم میللی گئیم - پالتارلاریمیز لاغا قویولور...
شیخ سؤزونو کسدی:
- بیزیم پالتارلاریمیزی گئیین!!
سیرا آذربایجان میللتینین تمثیلچیسی اوستاد دفتری یئتیشدی:
- شیخ آغا!.. بیز مدرسهلرده اؤز آنادیلمیزده یازیب-اوخوماق ایستهییریک آنجاق بیر سورو شئوینیست بو حاق ایستهییمیزین قاباغیندا انگل تؤرهدیرلر، سیزجه بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ایری-ایری اوستاد دفترینی سوزهرک دئیندی:
- انگل تؤرهدیرلرسه، بیزیم دیلده یازیب- اوخویون؛ چوخدا شیرین دیر!!
اوستاد دفتری یئرینه اوتورونجا قئلیچی مورتوض یئریندن قالخدی:
- شیخ آغا!.. اؤنجه سیزدن موشکولریمیزی بیر-بیر حل ائتدیگیز اوچون تشکور ائدیرم. منیمده بیر موشکولوم واردیر اونوندا یولونا قویساز اولدوقجا مینتدار اولارام .
بو سؤزلر شیخ علینین خوشونا گلدی:
- بویورون.. بویورون!
قلئیچی مورتوضون دیشلرینی آغارتدی:
-شیخ آغا!.. اللی یاشیم وار هله ائولنمهمیشم، گئجهلری یوخوم گلمیر؛ دئییرسیز نئیلهملییم!!
.........
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دوکتور جئری نین تهران ملهمی نه بیر جواب!
تبریز ملهمی !
بیر هفته اونجه دن، تورک شیناس عابباس ائلچین له- شیخ آغامیز آخوند امیرحوسین (بهبود) مورادی یه خبر وئریلمیشدی، پایتخت ده اولان فارس دیلی قورومو باشقانی ،مجلیسیمیزده تورک دیللی اولان دئپوتادلاریمیز(ماده اون بشه گوره ایمضا ائدنلر) اوچون، هم بیر محللی معاینه همده بیر محللی تحقیقات ائیلمک ، اولکه میزه گلمه لری لازیم دوشوب. بیردن خبر وئریلدی: بش دیقه چکمه میش قوناقلاریمیز دئدییمیزآدرسه یئتیشه جک.
او زامان گلیب چاتدی، ماشیندان قوناقلار دوشوب چوخ گوزل قارشیلاندیلار، اوپوشوب -گوروشندن سونرا، گئچیب ایستراحت ائتدیلر.
صاباحی بویوک بیر مجلیس قورولموشدی. مجلیسیمیزین آشاغی باشدان -یوخاری باشاجان بویوک آداملار ،جراحی دوکتور-ایقتیصادجی-زاوودچی-داواناخاناچی-کوره چی لر بیر طرفده ، یازیچیلار- شاعرلر -نوحه خانلار-سیره چی-دسته چی لرده بیر طرفدن ،جابه جا -ردیفله اؤز یئرلرینده اوتوروب گوزلری –اوزلری پایتخت دن گلن فارس دیلی قورومو باشقانینا زیلله یب –باخیردیلار. هردن بیری قوناقیله اوز-اوزه یاسلاشاندا ،قوناق بیر گولومسوله نیب ،مجلیسده اوتوران شخص، الین سینه یه آپاریب، یئریندن بیر قاریش دوروب، اؤز ایراده تین بیلدیریردی.
ایلک آخوندوموز ، دانیشماقا باشلادی :خداوند مهربان و رحیم ، بر ما خیر و برکت زیاد بخشیده است. پس برای پروردیگار نماز بگزارید و قربانی کنید، محققا دشمن تو مقطوع النسل است .آخوند امیر حوسین(بهبود) مورادی دوشمنی دیله گتیرنده، بیر ناراحات حالتده ،عابباس ائلچینه باخدی، سیره چیلردن بیری اوجا سسله بیر صلوات چونده رین،دئمکده.... دوشن آخیر هاوا مجلیسدن بیرده عابباس ائلچینین اوستوندن، گوتورلندی.
سونرا شهرلریمیزدن بیر نئچه گوزل بویوک آداملاردان، فارس دیلیمیزین فلسفه سیندن نییه اونو اوخویوروق؟ افسانه وی قهرمانلاریندان چوخلی دانیشیق آپاریلدی. آخیردا کندلرین بیریندن بیر قوجا کدخدایا نوبت یئتیشدی. تریاکی بوغلارینا بیرده قارا رنگ قویان باشینین توکلرینه ال چکیب، دانیشماقا باشلادی: مهمان ما خوش آمدند! به عرض ملوکانه موبارک می رسانم، در ادامه کار شما ما هم در دهکدهای خود خدماتی به انجام رساندیم. نام پیش از هزار دهکده- شهر-منظقه- کوه -رودخانه ترکی را عوض کردیم اسم فارسی گذاشتیم .نمونه آنرا می آورم !سییاری را سیه رود، یام را پیام، آراز را ارس، کمچی را کیامک، علمدار گرگر را هادیشهر، ......قراردادیم. بونلاری دییه نده فارس دیلی قورومو باشقانی آلما یئییردی، بیر قاچ پیچاقیله قوپاردیب، الیله اوزادیب گوله- گوله اونا طرف اوزادیب،دئدی: بییا جان دلم ،بفرما حق شماست، بفرما بخور! کدخدانین ایکی الی سینه ده ،قاچا- قاچا قاچیب، تیکه آلمانی اوندان آلیب، ائله اونون یانیندا یئدی!
عابباس ائلچین سوزی اله آلاندا قوناقی چوخ یاغلادی، اورتا سوزونده بئله دئییردی: .....مهمان گرامی ما همگی از شما جنابعالی انتیظار داریم به درخواست ما که تدریس زبان ترکی در مدارس است توجه نمایید. ائله بو سوزی دییه نده فارس دیلی قورومو باشقانی یئرینده بیر قرنشدی، ائله بیل عقرب شالوارینا گیرمیشدی، آخوند امیرحوسین مورادی نین ناراحاتچیلیقی چوخالمیشدی، اوتوران قوناقلارین هامی سی ولولییه
دوشموشدولر،خیلاصه عابباس ائلچین سوزون چوخ عذابلا قوتاردی..... .
سوز ایندی قوناقینیدی، قوناق دیله گلدی: به نام خدا، من خیلی مفتخرم که امروز اینجا در قلب تپنده مملکت عزیزمان هستم از روحانی مجلس از بزرگان به خصوص کدخدای دهستان مربوطه سپاسگزارم از کدخدا می خواهم بیشتر تلاش کنند. کدخدا یئریندن دوردی، بیر گوزل اییلیب- دوزلدی .قوناق دیله گلدی خواهیش دارم ازت، آخر جلسه یک روگرفت(فتوکپی!) از آن لیست برام بدهید. کدخدا الین گوزونون اوستونه قویدی. قوناق آخیر سوزلرینده یدی: .....آخر سر باید در جواب امثال عباس ائلچین ها باید به گویم: ما نمی توانیم به عقب برگردیم، نمی توانیم ترمز این ماشین را بکشیم ،برای اینکه دو سه نفر اجنبی پرست به امیالشان برسند، من در اینجا می گویم به جرس قاطع در این عمل خود می مانیم !به کوری چشم دشمنان این مرز بوم .هامی صلوات چونده ریب ، قوناق دوراندا آیاقا هاهی قوناقلار آیاقا دوردولار. هره بیر یولیله اؤزون قوناقا یاخینلادیردی، بیری جیبیندن خودکار چیخاردیب هدییه ائیله ماقیله ،بیری گوروشماقیله اؤز ایراده تین بولوندوروردی. کدخدا یاخینلاشیب جیبیندن بیر قیش امرودی چیخاردیب ،وئردی .خیلاصه قاپییاجان خوداحافیظ لشمه لر ایدامه سی واریدی.
اون دیقه دن سونرا بیر آخوند امیر حوسین مورادی بیر عابباس ائلچین بیرده قوناق قالمیشدی. قوناق قاش قاباغین ساللاماقیله معلومودی عابباس ائلچیندن ناراحاتدی، ایسته میر گئجه نی قالسین ،آمما بو طرفدن ده گئجه دن خیلک گئتمیشدی ،دیله گلدی: یه جایی هست استراحتی کنیم اما با این اوضاع احوال، تنهایی می ترسم ،یک نفر هست که با من در اینجا بخوابد؟ تالارین نگهبانی کئفلی ایسگندر جوابیندا، دئدی: قوربان من اینجا هستم باهم می خوابیم .
گئجه یاری سی بیر- ایکی پیشیک ائشیکده بوغوشوردولار. قاناق یوخودان آییلیب، چوخ هاراسان کئفلی ایسگندری اویادیب، دئدی: برادر مثل اینکه در بیرون عملییات خرابکارانه است!؟ کئفلی ایسگندر یوخودان آییلدی، بیر قولاق آسیب ،سونرا دئدی: عملییات خرابکارانه هست اما به ما ربطی ندارد! اما اگر می ترسی؟ بیا پیش من بخواب. قوناق ائله بو سوزی ایسگندردن ائشیتدی، تز اؤزون وئردی اونون یانینا،کئفلی ایسگندر یئرینین ایچینده بیر گوزلرین آچیب قوناقا باخدی، ائله اوجورسونا یوخی باسدی .
چونکی گئچن جلسه نین هاواسینا یوخلامیشدی ،یوخودا گوردی بیر یولدا گئدیر، ایسته یر بیر یئرده ایشله سین. بیردن بیر دگیرماندان بونو سسله دیلر، سسه ساری گئدیب- دانیشاندان سونرا اونلارا باشلایب ایشله دی .بوغدالاری دگیرماندان گتیریب خاورماشینینا وورودولار، بیردن بیر پاسیبان سوت چالدی کی:اوغرولاری قویمایین، دگیرمانی بوشاتدیلار. هره بیر طرفده گیزلندی، اودا قاچیب دگیرمانین ایچه ریسینده گیزلندی.
اوردا بیر قوجا کیشی ایشله ییردی، اون بش باجادان اون توکولوردی، بیریندن چوخ- بیریندن آز- آخیرداکیندان چوخ آز اون گلیردی. قوجادان خبر آلدی: بونلار ندیر؟ باجادان توکولور؟ قوجا ،دئدی: ائولادیم، بونلار هر اینسانین روزوسودی، باخ او چوخ توکولن باجا هامییا، خیدمت ائیلییه ن جلیل ممدقلی زاده نیندی، اوندان سونراسی نیما یوشیج ، او بیرسی جواهر نعل نهرو، او بیرسی ده شکسپییریندی، سانییا- سانییا گلیب یئتیشدی یاپ او آخیرداکی باجییا، هردن بیر توزاناق گلیب یرتیقدان دوشوردی! اوردا قوجا دایانیب، باشین آشاغا سالدی. کئفلی ایسگندر سوروشدی: بو بس؟ قوجا ،دئدی: او یرتیق سیزین قوناقیزین روزی یرتیقی دی! کئفلی ایسگندر چوخ تاسف ائیله دی، ناراحاند حالدا ،دئدی: یوخ، بو دوز ایش دئییل ،ایندی او یرتیقی من بیر آز گئنیشله ده رم! بارماغین اوزادیب ایسته دی یرتیقی بیر آز گئنیشلتسین، اوندا بیر هاوار سسی بونو یوخودان آییدیب گوردی کی: وای آتاوین ائویله! قوناقین شالواری آشاغی، بارماغی قوناغین دالیدا آیری یئرینده !
عابباس ائلچینده قاپینی آچیب، آیاق اوسته ،هاراسان- هاراسان اونلارا، باخماقدا !!
محمد علی برزگر(گرگرلی آراز)
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ائششگین حئسابی
دوکتور جئری
ماشینی درهیه دیغیرلانیب شئیخ آغانین بؤیوک آغازادهسی اؤلموشدو. ائو یاسا باتمیشدی؛ آغلاشما سسی بیر آن کسیلمیردی. شئیخ آغا باشینا تاپدایا-تاپدایا اوغلانلارینی یانینا چاغیردی:
- بالالاریم!.. رحمته گئتمیش قارداشیزا بیر ایش گؤرمهلیسیز قبیر عذابی چکمهسین!
اورتانجی اوغلو سیزیلدادی:
- آتا!.. قارداشیمیز نامازینی قیلاردی، اوروجونو توتاردی، خوُمس-زکاتینی وئرردی، زییارتینی گئدردی، ساققالینی قویاردی، او نییه گرهک قبیر عذابی چکسین؟
شئیخ آغا باشینی آشاغی سالیب دیزینه تاپدادی:
- یادیزدادیر نفت دکلی یوخ اولدو.. بللی ده اولمادی اونو کیم اوغورلاییب؟!!
- هه..هه.. یادیمیزدادیر!
- اونو قارداشیز اوغورلامیشدی!
- یووو....!!!
- هله او یوز بیرمی اوچ میلیارد... اونوندا آشیرماسیندا قارداشیزین الی وار ایدی! آی بالالاریم..هانسی دئییم؟!!..
- آتا..ایندی دئییرسن نئیلهیک قارداشیمیز قبیر عذابی چکمهیه؟!
شئیخ آغا بیر آز دوشوندو:
- بیر نفر تاپمالیسیز بیرینجی گئجه، قبیرده قارداشسیزین یانینا اوزانیب نکیر-مونکرین جاوابینی وئره.
کیچیک اوغلان دیله گلدی:
- کنده، قلئچی مورتوض آدلی یوخسول بیر کیشی وار. ائششگ ایله گئدیب مئشهدن اودون گتیریب ساتار؛ سانیرام پول قارشیلیغیندا بو ایشه راضی اولا.
***
شئیخ آغانین اوغلانلاری قئلیچی مورتوضون قاپیسیندا ایدیلر:
- اشی..بیلیریک سن چتینلیکله گئچینیرسن، قاردا-بوراندا ائششک ایله گئدیب مئشهدن اودون گتیریب ساتیرسان. سن ایلک گئجه قبیرده بیزیم قارداشین یانیندا یاتسان، سنه بیر پئیکان وانئت آلیب سنی بو فلاکتدن قورتاراریق.
قئلیچی مورتوض اؤز- اؤزونه،" یاخشی اولدو، ائششگی ساتیب ائولهنهرم، پئیکان-وانئتله اودون گتیریب ائویمی گئچیندیرهرم"-دئیه دوشونهرک راضیلیغینی بیلدیردی.
قئلیچی مورتوضو اؤلونو یانینا اوزادیب بوغولماسین دئیه قبیرین آیاق طرفیندن بیر اویوق قوبدولار. پئیکان وانت فیکری ایله، آرواد فیکری ایله شیرین یوخویا جومان قلئیچی مورتوض گئجهنین بیر واختی تاققاتاق سسینه یئریندن داشلاندی. گؤردو؛ الی دگنکلی ایکی آدام بنزهمز قورخونج یاراتیق قبیرین آیاق طرفیندن ایچری گیردیلر. آنلادی؛ بونلار سورغو-سوالا گلن نکیر-مونکردیلر. اورگی گوپ-گوپ دؤیونمگه باشلادی. گلنلرین بیرینه او بیرینه دئدی:
- اده! نکیر هانسیندان باشلایاق؟
مونکر قاققاناق چکدی:
- اؤلن اؤلوب ائله بو دیریدن باشلایاق.
نکیر سوروشدو:
- کیشی دئ گؤروم نئچه یاشین وار؟ نه ایش گؤرورسن؟ اوروج-نامازین نئجه دیر؟..
قئلیچی مورتوض دیلی توتار-توتماز میزیلدادی:
- اللی یاشیم وار، ائششک ایله مئشه دن اودون گتیریب ساتارام، نامازا تزه باشلامیشام،نئچه گوندور، قورآن کیلاسینا گئدیرم، اینشاالله گلن رمضان اوروجدا توتاجاغام!
نکیر حیرصلندی:
- یئکه کیشی!...[قئلیچی مورتوض اوروج-نامازینا گؤره اویغون یئرینه آغاج سوجاقلاریندان قورخودو]... سن نییه ائششگین آرپا یارانهسینی جیبینه قویوب قاباغینا سامان تؤکوردون؟!
- قوربان یانلیش عرضیزه چاتدیریبلار، باشیزا آند اولسون آرپا یارانهسی پولونا سامانی بئله چتینلیک آلماق اولور!!
بو یانیت نکیری یوْشوُدونجا مونکر سوروشدو:
- مئشهیه گئدنده ائششک اودونسوز ایدی مینیب گئدیردین، گلنده، اودون یوکلهیندن سونرا نییه مینیردین؟ ائششگه یازیغین گلمیردی؟!
قئلیچی مورتوض دیلی باغلانینجا مونکر قیشقیردی:
- اولان نکیر! وور بو کؤپک اوغلونو!!
نکیر-مونکر دوشدولر قئلیچی مورتوضون جانینا سحرهجن بیلهسینی دؤیدولر. صوبح اولونجا، شئیخ آغایلا اوغلانلاری گلیب اونو قبیردن چکدیلر ائشیگه. گؤدولر بدنینده سالامات یئر قالماییب. شئیخ آغا قئلیچی مورتوضون باشینی دیزینین اوستونه قویوب سوروشدو:
- اشی دئ گؤروم سنه نه اولوب؟ اوغلومون ایشی نئجه اولدو؟!
قئلیچی مورتوض زاریلتیسینی کسیب قیشقیردی:
- اولان من بیر ائششگین حئسابینی وئریب قورتارا بیلمهدیم، تون به تون دوشموش اوغلوزون حئساباتینی هارادان وئرهیدیم؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
کئفلی کونفوسیوس
دوکتور جئری
اؤلکهنین یوز ایللیک گلیشمه- ایرهلیلمه پروقرامینی حاضیرلاماق اوچون دؤولت طرفیندن داناباشلی دوکتور جئری، ترس آوالی قلئیچی مورتوض بیرده گرگرلی کئفلی ایسکندر بؤیوک بیلگین کونفوسیوسون یانینا گؤندریلدی. مملکت باش بیلنلری، کونفوسیوس ایله چایلاشاندان سونرا بو قونودا یاردیمجی اولماسینی، یول- یؤندم گؤستریب اؤیود وئرمهسینی ایستهدیلر. بؤیوک بیلگین ساققالینی تومارلایا- تومارلایا دئدی:
- مملکتینیزه یئدی آی ایچینده بؤیوک بیر ایش گؤرمک ایستهییرسینیزسه بوغدا اکین.
- مملکتینیزه یئددی ایل ایچینده بؤیوک بیر ایش گؤرمک ایستهییرسینیزسه آغاج اکین.
- مملکتینیزه یئتمیش ایل ایچینده بؤیوک بیر ایش گؤرمک ایستهییرسینیزسه اینسان تربیه ائلهیین.
دوکتور جئری آلقیشلاییجی باخیشلارلا کونفئسییوسو سوزهرک یولداشلارینا دؤنوب:
- بو آلتین اؤیودلری نوسخه ائلهییب دؤولتیمیزین حوضورونا چاتدیرمالیییق- دئیه الینی جیبینه سوخدو:
- ائی واخ!.. گؤزلوگوم ائوده قالیب، اؤیودلری سن یاز، اوستاد مورتوض!!
قلئیچی مورتوض اویان- بویانین قورتدالایا-قورتدالایا فیسیلدادی:
- ائله بیل قلمیمی گتیرمهمیشم!!
کئفلی ایسکندر بو دورومو گؤرونجه باشینی تؤولاییب دئدی:
- من یازارام!
دوکتور جئری برک-برک تاپشیردی:
- کئفلی- کئفلی یازمایاسان هااا!!...
***
ایکی گون سونرا کئفلی ایسکندرین یازقیسی باشقانین قاباغیندا ایدی:
مملکته ایچینه نئجه آفتافا گؤتورمک اولار:
- مملکته یئدی آی ایچینده آفتافا گؤتورمک ایستهییرسینیزسه، بوغدا وارید ائلهیین.
- مملکته یئددی ایل ایچینده آفتافا گؤتورمک ایستهییرسینیزسه، اورمان-مئشهلری آرادان آپارین.
-مملکته یئتمیش ایل ایچینده آفتافا گوتورمک ایستهییرسینیزسه، مدرک ساتین.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
شئیخ آغا نییه آغلادی؟!
دوکتور جئری
شئیخ آغا آغریدان یوخودان اویاندی. سانجی باغیرساقلارینی کسیردی. زاریلداماغا باشلادی. سسینه آروادی بالاخانیم یئریندن داشلاندی:
- آغا باشینا دولانیم سنه نه اولوب؟- دئیه اوز-گؤزونو جیریب آغلاماغا باشلادی.
برکتلی دوخسان بئش ایللیک عؤمرونده شئیخ آغا بیر کره بئله اولسون خستهلهنیب دوکتورا گئتمهمیشدی. بو اوزدن بو گؤزلهنیلمز آغری اونو دریندن سارسیتدی:
- اؤلورم... تئز اول مورتوضا زنگ وور گلسین...ائی وای اؤلدوم...
اون دقیقه اولمامیش قئلیچی مورتوض اؤزونو ددهلیگینین ائوینه چاتدیردی:
- دده!..دده!.. سنین نه واختیندیر اؤلهسن؟- دئیه اؤکوتمه وورماغا باشلادی.
شئیخ آغا اینگیلدهیه- اینگیلدهیه قلئیچی مورتوضا چیمخیردی:
- تئز اول منی اینگلیستانا گؤتور... دئییرلر اورانین دوکتورلاری اؤلونو دیریلدیرلر.. تئز اول یوبانما...
قئلیچی مورتوض چاش- باش قالدی:
- دده!.. اینگلیستان داناباش کندی دئییل سنی تئز اورایا آپارام.. اوزاقدیر یولدا الدن گئدرسن.. هله اوستهلیک بیز اونلارلا گل- گئدیمیزی کسمیشک!
شئیخ آغانین هارایی گؤیه قالخدی:
- ائی وای اؤلدوم آللاه؛ اؤزون ایرحم ائله!!
بالاخانیم قئلیچی مورتوضون اتگیندن یاپیشدی:
- سن آللاه بیر ایش گؤر.. یوخسا باشسیز قالاجاغیق هاااا...
بیردن قلئیچی مورتوضون گؤزلری پاریلادی:
- منیم بیر دوکتور دوستوم وار، آدی اینگیلیسیدیر.. بابالی دئینلرین بوینونا، دئییرلر اینگیلیس ایگنهسیندندیر. آرتیق اینگلیستانا گئتمگه گرهک یوخدور.
یاریم ساعات سونرا شئیخ آغا دوکتور جئرینین مطبینده ایدی. دوکتور بیر توختادیجی ایگنه شئیخ آغایا ووراندان سونرا اونلاری آزمایشگاها گؤندری.
قئلیچی مورتوض ایله شئیخ آغا سالوندا سیرانی گؤزلهییرکن آزمایشگاهین اوتاغیندان اون دؤرد- اون بئش یاشلی بیر اوغلان ائشیگه چخیب آغلایا- آغلایا گلیب شئیخ آغانین یانیندا اوتوردو. شئیخ آغا الینی اوغلانین باشینا چکیب تومارلایا- تومارلایا دئدی:
- یئکه اوغلانسان نییه آغلاییرسان؟!
اوغلان گؤزلرینی یاشینی آغیدا- آغیدا بارماغی گؤستریب دئدی:
- قانیمی آزمایش ائدهجکدیلر، بارماغیمی کسدیلر.
بو یانیتدان شئیخ آغا ایکی الینی باشینا تاپداییب آغلاماغا باشلادی. گنج اوغلان شئیخ آغانین آغلاماسینی گؤرونجه بارماق آغریسینی اونودوب سوروشدو:
- آغا!.. سیز نییه آغلاییرسیز؟!
شئیخ آغا وایسینا- وایسینا میزیلدادی:
- منده سودوک (ادرار) آزمایشی وئرهجگم!!
***
آخشام اولموشدو؛ شئیخ آغانین آغریسی هله کسیلمهمیشدی. قئلیچی مورتوض زنگ ووروب دوکتور جئرینی شئیخ آغانین ائوینه چاغیردی.
معاینهدن سونرا دوکتور آچیقلادی:
- مطبده دئدیگیم کیمی، بؤیرکلری داش باغلاییب. تاسفله ایندیکی داوالارین کسری قالماییب داشلاری دوشورمور.. ایستهییرسینیزسه داشلار تئزلیکله دوشه بیرآز آلکوللو ایچکی بیلهسینه ایچیردین.
بو سؤزلری ائشیدن قلئیچی مورتوض تئز خالاسی ارینه تئلفون آچدی. بیر گؤز قیرپیمیندا کئفلی ایسکندر بیر قاب عاراق ایله اؤزونو شئیخ آغانین ائوینده یئتیشدیردی. شئیخ آغا عاراغین حارام اولدوغونا گؤره ایچمکدن بویون قاچیریردی آنجاق اؤلومو گؤز اؤنونه آلینجا یاواش- یاواش ایچمگه باشلادی. دوکتور جئری، شئیخ آغانین یاواش- یاواش ایچدیگینی گؤرونجه قاش- گؤز ایله قلئیچی مورتوضا ایشمار ائلهدی. قئلیچی مورتوض جلد اوتاقدان چیخیب آز سونرا بیر یئکه قیف ایله گئری دؤندو. شئیخ آغانی یئرینه اوزادیب قیفی آغزینا قویدولار. کئفلی ایسکندر عاراغی قیفا بوشالتدی.
اوچ-دؤرد ساعات گئچمیشدی. شئیخ آغانین هارای-دادی شوشهلری تیترهدیردی. دوکتور جئری دئدی:
- آغانین داش- قومو اولسایدی بو عاراق هامیسینی ائشیگه تؤکموشدو.. قورخورام آغا پندام اولموش اولا!
کئفلی ایسکندر دئدی:
- ایندی دئییرسن نئیلهیک دوکتور؟!
دوکتور جئری گئچی ساققالینی تومارلایاراق دئدی:
- گرهک شئیخ آغا ایماله اولونا!
سونرا اوزونو قلئیچی مورتوضا توتوب آرتیردی:
- آغانین ان یاخین آدامی سنسن .. بو اؤز ایشیندیر ... باخ گؤر نئیلهییرسن!!
دوکتور جئری ایله کئفلی ایسکندر، قلئیچی مورتوضو شئیخ آغایلا اوتاقدا یالقیز بوراخدیلار.
بیر ساعات سونرا هامی شئیخ آغانین باشی اوسته ایدی. ایماله ده ایشه یارامامیشدی. شئیخآغا اینجارسیز- اینجارسیز یئرینده آغلاییردی:
- آللاهیم منی باغیشلا، جانیمی آلما، عؤمور سونو آغزی عاراقلی، گؤتو یاشلی نئجه حضورونا گلیم؟!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
غیری-مومکون، مومکون اولسا...
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض ترس آوا کندینده چرچیلیک ائدنده بیر سئحیرلی چیراغ اله گئچیرمیشدی. اونو قالایلاماق ایستهینده ایچیندن بیر جین چیخیب سسلندی:
- دیله دیلگینی!
قلئیچی مورتوض جین-نین باشاراتینی یوخلاماق ایستهدی:
- الک ایله خزر دنیزیندن اورمو گؤلونه سو داشییب دولدور!!
جین الینی بئلینه قویوب اینگیلدهدی:
- بو اولاناقسیزدیر! (غیری- مومکوندور) ..آیری دیلگینیز یوخدور مو؟!
قلئیچی مورتوض بیر آز دوشوندوکدن سونرا:
- آنادیلیمیز - تورکجه مدرسهلرده اوخوتدورولسون- دئدی.
جین اؤزونو ییغیشدیردی:
- بویوردونوز هارادان هارایا سو داشیییم؟!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دینمه وئر!
دوکتور جئری
قلئیچی مورتوض، قارداشلیغی شیخجا آغانین کنکورسوز آزاد دانیشگاهین "ایسلامی بیلملر" رشتهسینده قبول اولدوغو موناسیبتینه قوناقلیق وئرمیشدی. باشدا پروفئسور نصرالدین اولماق اوزره، سیرا ایله اوستاد دفتری، قودرت موعللیم ابولحسنی، قلئیچینین یئکه باجاناغی سرهنگ امیرتومان، کل اوغلان رضایی، عابباس ائلچین، اوستاد فرهیخته، اگلشمیشدیلر. قوناقلارین هامیسی گلمیشدی بیرجه حاج محمدعلی آغا برزگر یوبانمیشدی. قلئیچی مورتوض سورهکلی پئنجرهدن ائشیگه باخیردی. سونوندا حاج محمدعلی آغا دا تاپلیب گلدی. هامی آیاغا قالخدی. اؤپوش-گؤروشدن سونرا اوتاغین باشیندا پروفئسور نصرالدینین یانیندا بیلهسینه یئر گؤستریلدی. حاج محمدعلی آغا قاش- قاباقلی گؤرونوردور. قودرت موعللیم اؤزونو ساخلایا بیلمهییب ندنینی سوروشونجا دردی دئشیلدی:
- بئش آلتی گون بوندان قاباق اوزاق یئردن قوناقلاریم گلمیشدی. ائوین قاپیسینین کئیچک اولدوغونا گؤره ماشینی قاپیدا ساخلادیلار. سحر چاغی ائشیگه چیخاندا گؤردوم ماشین دؤرد تکرین آچیب آپاریبلار. دوغروسو قوناقلارین یانیندا لاپ باشی آشاغی اولدوم. بو گون گئدیب یئکه بیر قاپی آلیب گتیردیم. دیواری ییخیب قاپینی آسماقدا ایدیک، هارادانسا بیر مأمور تاپیلیب گلدی. " نه ایش گؤرورسوز؟"دئدی. "قاپینی یئکهلدیریک" دئدیم. مأمور دیللندی:"سیز کیمین ایجازهسی ایله قاپینی یئکهلدیرسیز، مگر مملکتین صاحابی یوخدور!" سونرا بیرآز یوموشالیب آتیردی: "ائلهدی اللی مین تومن!".
قلئیچی مورتوض دانیشیغین اورتاسینا آتلاندی:
- اللی مینی وئردین؟!
حاجی محمدعلی دوداغینی بوزوشدوردو:
- یوخ!!.. نییه وئرردیم!..
قلئیچی الینی دیزینه چالیب، "نییه وئرمهدین؟"- دئیه دانلایینجا، قوناقلار باشلارینی توولاییب، " جوج..جوج..جوج.." کیمی بیر سس آغیزلاریندان چیخارتدیلار.
اوستاد دفتری سوروشدو:
- سونرا نه اولدی؟
حاجی محمدعلی آرتیردی:
- هئچ..مأمور جیبیندن بیر کاغیذ چیخاردیب بیلمه وئریب دئدی؛ صاباح گلرسن ایدارهیه هر شئی اورادا بللی اولار.
قلئیچی مورتوض اوزونو باجاناغینا توتوب دئدی:
- سرهنگ!.. سیزین باشیزا گلن اویون حاجینین باشینا گلمهسه من هئچ زات بیلمیرم..باااااخ!
قوناقلار سرهنگه ساری دؤندولر:
- سرهنگ!...نه اویونو؟!!
سرهنگ أیری- أیری قئلیچی مورتوضا باخاراق فیسیلدادی:
- هئچ!.. دئمهلی دئییل!!
ماراقلانمیش قوناقلار ال چکمهدیکده سرهنگ سؤزه باشلادی:
اینقلابدان قاباق افسرلیک دانیشکدهسینی بیتیریب درجه آلدیغیمیز گون، یولداشیم ایسکندرله پادگانین یاخینلیغیندا اولان ایچکیدوکانینا گئدیب بو موناسیبتی قوتلاماق ایستهدیک. هله بارداقلاریمیزی چاخناشدیرمامیشدیق ایکی ژاندارما ایچری گیردیلر. ژاندارمالارین بیری استوار2 ایدی بیریسی ایسه گروهبان3. قوجا استوار بیزی گؤرونجه قاشی ایله گروهبانا ایشاره ائلهیهرک بیزیم میزین باشینا گلدیلر. استوار سوروشدو:
- جناب سروان بورادا نه قاییریرسیز؟!
دونقولداندیم:
- گؤرمورسن بوغازیمیزی ایستلاتماق ایستهییریک!
استوار یوموشاقجا دئدی:
- آمما اولماز قوربان!!...
من سینیرلندیم:
- نییه اولماز هلهکی اینقلاب اولماییب؟!!
استوار بیر آز دالییا چکیلهرک:
- من سیزین اؤزوزه گؤره دئییرم صاباح سیزه مسئله اولار! دئییب گروهبانا گؤز ائلهدی. گروهبان قاباغا گلدی:
- جناب سروان ایستهییرسیز صاباح سیزه مسئله اولمایا ییرمی تومن وئرین.
بو سؤزو ائشیتجک یوموروغومو میزین اوستونه تاپداییب قیشقیردیم:
- زور پولو ایستهییرسیز؟! مگر بو مملکتین صاحابی- قانونو یوخدور؟!
قوجا استوار قیشقیربغیما باغیرتی ایله قارشیلیق وئردی:
- نه سسینی آتیبسان باشینا، دور گؤروم پاسگاهااا...
یولداشیم ایسکندر پیچیلدادی:
- ییرمی تومنی وئر قورتولاق یوخسا ایش اوزونا چکهجک!
قیزیشدیم:
- یوخ اولماز.. بیزی پاسگاهدان قورخودورلار...بونلار گرهک بیزیم قاباغیمیزدا آیاق جوتلهییب چاس قووزایالار..
نه باشیزی آغریدیم؛ یاریم ساعات سونرا ژاندارمرینین پاسگاهیندا ایدیک. پاسگاهین رئیسی قوجا بیر ستوان3 ایدی. بیزی گؤرونجه سرتجه استوارین اوستونه قیشقیردی:
- مملکتین افسرلرینی نییه بورایا گتیریبسیز؟!
استوار دیل- دوداغینی دولاشدیرینجا گئنه قیشقیردی:
- تئز گئت گوزاریشینی یاز گتیر!
سونرا گولومسهیه-گولومسهیه بیزه اوتوراجاق بویور ائدیب سربازینا تاپشیردی ایکی چای گتیرسین. شیشهلهنه- شیشهلهنه یولداشیم ایسکندره گؤز باسدیم. هله چایلار گلمهمیشدی استوار گوزاریشی یازیب گتیردی قویدو میزین اوستونه. گؤزومون قیراغی ایله گوزاریشه باخدیم تکجه یاریم خط ایدی. گولمهگیم توتدو! رئیس گوزاریشی گؤتوردو. اوخویونجا بیر بیزه بیر کاغیذا باخدی، سانکی گؤزلرینه اینانا بیلمیردی سونرا یئنه بیر کاغیذا بیر بیزه باخدی. آلینی قیریشلانیب رنگی قیپ-قیرمیزی اولدو. کوف- کوف کوفولداماغا باشلادی. قورخویا دوشدوک گؤرهسن بو آللاهسیز او یاریم خطده نه یازیب رئیس بو حالا دوشدو؟! بیردن رئیس پاتلادی:
- اولان سیز اوتانمیرسیز؟... اؤلوب، اریمیرسیز؟ بو ایشلر نهدیر گؤرورسوز؟... او درجهلریزدن خجالت چکین؟...
نیگرانلچیلقیدان اؤلمکده ایدیک. یالوارجاسینا میزیلدادیم:
- آخی قوربان نه اولوب؟!
گوزاریشی اوزومه تولازلادی. کاغیذا باخدیم: "متهمین حین عمل شنیع لواط دستگیر شدند".
تر شیر-شیر آلنیمدان تؤکولمهگه باشلادی؛ جیم جیلاق سو اولدوم. ایسکندرین حالی مندن ده یامان ایدی. رئیس میزین دالیندا اوتوروب تئز- تئز بیر شئیلر یازماغا باشلادی:
اینجارسیز- اینجارسیز سیزیلدادیم:
- قوربان نه ائدیرسیز؟ سرکار استوار نه یازیبدیر یالاندیر، بؤهتاندیر؟! بیز...
سؤزومو کسدی:
- من بیلمیرم ... دادگاها یازیرام اورادا تکلیفیز بللی اولار...
ایسکندره دؤندوم:
- دادگاها گئتسک، تبرئه اولساقدا، اولماساقدا آبیریمیز گئدهجک!..
ایسکندر آغلامسینا-آغلامسینا رئیسه یالواردی:
- قوربان!... اولماز ییرمی تومنی وئرهک گوناهیمیزدان گئچهسیز.
رئیس ال ساخلاییب دئدی:
- ییرمی تومن ائشیگین قیمتی دیر.. پاسگاهین قیمتی اللی تومندیر اوغلوم!..
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر